Táo tây, táo ta

Do cách gọi giống nhau nên loại xanh loại đỏ, loại nhỏ loại lớn gì cũng là táo. Vậy đâu mới là táo “thật” và đâu là táo Việt Nam?
 

Táo tây
 

Đầu tiên, phải nói đến loại quả dễ gây nhầm lẫn nhất: táo “tây” – tiếng anh là apple. Đây là loại cây thuộc họ Hoa Hồng, sống chủ yếu ở vùng ôn đới, quả thường chín vào mùa thu. Đối với người Việt chúng ta, loại táo này có nguồn gốc từ các nước Tây Âu (nên mới ưu ái gọi là táo “tây”) nhưng thật ra, các nước châu Á thuộc vùng khí hậu ôn đới đều có trồng như Nhật, Hàn Quốc và Trung Quốc.
 

Loại táo Tây thường thấy thuộc họ Hoa hồng.

 
Táo đối với người phương Tây cũng quen thuộc với bữa ăn như chuối với người Việt Nam vậy. Có đến mấy chục loại táo khác nhau: từ màu đỏ như táo Bạch Tuyết Red Delicious đến xanh Granny Smith to cỡ như quả ổi; từ loại thuần chủng với hương vị chua chua, ngọt ngọt như Braeburn đến loại lai F1 Fuji thơm giòn nổi tiếng và lai F(n) ngọt thanh như Honeycrisp; từ loại vỏ vàng ươm Golden Delicious đến loại vỏ đỏ tím mà ruột cũng đỏ tím như được nhuộm của Almata…

Ở nước ta, táo tây cũng được trồng nhiều ở các tỉnh giáp ranh với Trung Quốc như Sơn La, Lào Cai nhưng vì không hợp thổ nhưỡng nên quả táo tây của ta chỉ bé bằng nắm tay trẻ con, giòn nhưng vị chua, không mang lại giá trị kinh tế.

Chính vì sự nhập nhằng này nên trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại táo không rõ nguồn gốc (hoặc từ Trung Quốc nhập về mà không được kiểm định an toàn thực phẩm) mạo danh là táo Việt Nam dưới các tên gọi như “táo đá Hà Giang”, “táo dân tộc”, “táo Sapa”… Chỉ có một loại trong họ Hoa Hồng sinh trưởng mạnh nhất ở Việt Nam là táo mèo, sẽ được đề cập đến bên dưới.
 

Loại táo Honeycrisp có vị ngọt thanh.
 

Táo “tây” là loại thực phẩm vô cùng tốt cho sức khoẻ. Dù không giàu các loại vitamin và khoáng chất nhưng táo lại là một nguồn cung cấp chất xơ và nhiều loại chất chống oxi hoá dồi dào. Nếu ăn một lượng táo vừa đủ, đều đặn mỗi ngày tuỳ theo nhu cầu của cơ thể thì sẽ cải thiện được chức năng tim, giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư và tiểu đường. Ngoài ra, táo còn cực kỳ hữu dụng cho những người muốn giảm cân.

Táo ta

Hoàn toàn khác biệt với táo “tây”, táo “ta” – nghĩa là táo bản địa của Việt Nam – chỉ có duy nhất một màu xanh. Đây là loài cây ăn quả nhiệt đới nên thích hợp với khí hậu Việt Nam. Tuy nhiên, tuỳ theo thổ nhưỡng từng vùng, chúng có thể cho ra quả có hình dáng và mùi vị khác nhau. Song, về tổng quan, nước ta chỉ có hai loại táo là táo chua và táo đường.

Táo chua là giống thuần từ táo dại, quả thon dài, da mỏng, dễ chín và khi chín thì có vị chua chua, ngọt ngọt rất dễ chịu và thơm, hiện nay vẫn được trồng nhiều ở các tỉnh miền Bắc. Táo đường là loại táo được ghép gốc, quả tròn, thịt cứng, ăn ngọt nhưng không có mùi thơm. Táo hồng ở các tỉnh miền Tây, táo gió và táo bom Phan Rang là các loại táo đường được trồng phổ biến ở nước ta hiện nay.
 

 
Loại táo gió Ninh Thuận.
 

Táo ta là nguồn vitamin tự nhiên dồi dào cho sức khoẻ con người. Mỗi 100gr táo xanh chứa lượng vitamin C cao gấp 8 lần trong 100gr cam hay quýt. Tuy nhiên, táo ta lại không có nhiều ứng dụng trong ngành thực phẩm mà thường chỉ được dùng tươi. Riêng táo chua thì có thể chờ chín xốp rồi phơi khô, ngâm rượu nhờ mùi thơm đặc trưng của nó.

Đã nhắc rượu táo thì không thể không nói đến táo mèo, đây là một loại táo có nguồn gốc một trăm phần trăm ở Việt Nam, không lẫn vào đâu được và là đặc sản của vùng núi phía Bắc. Tương tự, táo mèo vốn cũng thuộc họ Hoa Hồng nên đúng ra cũng phải được gọi là táo tây, nhưng vì sinh trưởng ở vùng đất của dân tộc Mèo (hay thường gọi là người Mông), được người Mèo hái lượm, sử dụng nên không biết từ lúc nào đã chết với cái tên “táo mèo”.

Táo mèo thật ra là một vị thuốc Bắc vô cùng nổi tiếng, còn gọi là sơn tra. Táo mèo tươi có vỏ xanh, thịt quả rất chắc; khi chín thì thịt xốp hơn, vỏ chuyển sang màu vàng mơ hoặc ửng đỏ, dậy mùi thơm rất ngọt nhưng vị thì không ngọt chút nào. Táo mèo rất chua và chát, do đó không thể ăn sống mà chỉ có thể chế biến – cách tốt nhất là ngâm – để rút được hết mùi thơm ngọt ngào và dược chất của chúng.
 

 
Táo mèo chín.